Pigmenten

1 Wat zijn de verschillen tussen kleurstof en pigment ?

Kleurstoffen lossen op in water of alcohol. Pigment drijft op, of zinkt in water. Het is te vergelijken met suiker en zand, het eerste lost op in het water, het andere zakt naar de bodem. Van kleurstoffen kan je dus gekleurde inkt maken of je kan er kleding mee verven. Kleurstoffen worden b.v. toegepast in ecoline en (watervaste) tekeninkt Kleurstoffen zijn in het algemeen gesproken slecht tot matig lichtecht, maar de kleuren zijn vaak intensief en gloedvol. In normaal huiskamerlicht gaan de kleuren al na enkele jaren zichtbaar achteruit en in zonlicht nog sneller. In het donker bewaard blijven de kleuren echter vrijwel onbeperkt houdbaar. Van pigment kan je verf maken door het intensief te mengen met een bindmiddel. De meeste pigmenten zijn goed lichtecht, maar er zijn ook minder betrouwbare pigmenten. Bij elke goede verf staat op de tube of de pot aangegeven hoe lichtecht het gebruikte pigment (en dus de verf in die bepaalde kleur) is.

2 Wat zijn de verschillen tussen organische en anorganische pigmenten?

Organische pigmenten zijn opgebouwd uit koolstofverbindingen. Van oorsprong waren ze dikwijls van dierlijke en plantaardige herkomst. Tegenwoordig worden ze synthetisch geproduceerd. Voorbeelden van klassieke organische pigmenten zijn sepia (dierlijk) en kraplak (plantaardig). Voorbeelden van synthetische organische pigmenten zijn: alizarine, azo-pigmenten (het gele, oranje en rode kleurgebied), phtalocyanine (blauwe en groene kleurgebied) en quinacridone (een lichtecht roodviolet pigment). Anorganische pigmenten (van minerale oorsprong) zijn metaalverbindingen, bijvoorbeeld oxides.. Voorbeelden van natuurlijke anorganische pigmenten zijn ombers, okers en sienna’s als deze uit de aarde worden opgegraven. Pigmenten met de zelfde benamingen worden echter ook synthetisch geproduceerd. Andere voorbeelden van synthetische anorganische pigmenten zijn de cadmiumgelen, -oranjes en -roden, kobaltblauw en titaanwit. In de praktijk van het schilderen maakt het geen verschil of je organische of anorganische pigmenten gebruikt en ook het verschil tussen “natuurlijke” en synthetische pigmenten is niet merkbaar.

3 Waarom gebruiken we synthetische pigmenten?

In de eerste plaats kunnen we synthetische pigmenten maken met eigenschappen die we bij natuurlijke pigmenten niet vinden. Synthetische pigmenten zijn vaak lichtechter dan de vergelijkbare kleur uit de natuurlijke pigmenten, en sommige synthetisch vervaardigde kleuren kunnen we niet op een andere manier vinden. Verder is het maken van b.v. ijzeroxide-pigment goedkoper synthetisch te doen dan ijzeroxide op te graven en te zuiveren.

4 wat is het verschil tussen klassieke en moderne pigmenten?

Klassieke pigmenten zijn in de natuur gevonden pigmenten die eventueel op eenvoudige chemische wijze, zoals verbranding, bewerkt zijn. Voorbeelden hiervan zijn gele oker en ultramarijn. Moderne pigmenten zijn pigmenten die niet in de natuur gevonden worden maar alleen in een chemische fabriek gesynthetiseerd kunnen worden zoal bijvoorbeeld de azo- en phtalo- en quinacridomepigmenten. Dit zijn organische, synthetische pigmenten.

5 Waarom zijn sommige kleuren verf transparant, alhoewel ze met pigment gemaakt zijn

Dat komt omdat het gebruikte pigment dan transparant is. Ook onoplosbare stoffen kunnen transparant zijn. Hetzelfde geldt ten slotte voor kristallen en (half)edelstenen, die niet alleen in kleurverschillen, maar die kunnen variëren van helder transparant tot volstrekt ondoorzichtig. Kortom, transparantie is gewoon een eigenschap van het sommige pigmenten. Verf met een dekkend pigment zal bij een bepaalde laagdikte de ondergrond aan het oog onttrekken. Verf met een transparant pigment is bij dezelfde laagdikte doorzichtig. Niet elk dekkend pigment is even dekkend, niet elk transparant pigment even transparant. Vele variaties zijn mogelijk, van zeer transparant tot zeer dekkend. Toch zijn er verfsoorten, zoals plakkaatverf waarbij alle kleuren dekkend zijn, Dat komt in omdat er bij plakkaatverf een dekkende vulstof aan de verf is toegevoegd. Daardoor wordt elke kleur dekkend, ongeacht het type pigment dat is gebruikt.

6 Wat is de functie van het gebruik van vulstoffen.

Soms gebruiken we een vulstof om ook transparante kleuren dekkend te maken. We lengen de verf aan met een dekkende vulstof. Die dekkende vulstof zorgt er dan voor dat de verf dekkend is, zelfs al is er een transparant pigment gebruikt. Dat is b.v. het geval bij plakkaatverf. In andere gevallen wordt een vulstof gebruikt om de verf goedkoper te maken. De verf wordt al het ware aangelengd met een goedkope smeerbare substantie, zodat je wel een volle pot of tube hebt, maar niet vol met alleen goed pigment en bindmiddel. Onnodig om te vertellen dat zulke verf kleurkracht mist en dat je daar dus eigenlijk niet lekker mee kan schilderen.